Voeding

En septembre 2021, la Fondation pour les Générations Futures a le plaisir de célébrer le HERA Award Sustainable Food Systems. Ce HERA Award, né en 2016, a déjà primé 13 mémoires de fin d’études qui adoptent une approche systémique, à 360°, propre à un développement soutenable, pour faire avancer la réflexion et/ou les pratiques liées à l’alimentation et aux systèmes alimentaires. Mais l’action de la Fondation pour les Générations Futures dans le domaine des systèmes alimentaires dépasse le cadre de ce HERA Award : chaque année, d’autres projets de recherches et initiatives primés et soutenus par la Fondation contribuent à leur façon à la transformation des systèmes alimentaires. Découvrez-les tous dans cette brochure !

Cette brochure a été réalisée avec le soutien de Bruxelles-Environnement et de l'agence wallonne air climat.

Pierre-Yves Bastin, afgestudeerd als master in International strategic marketing aan HEC Luik, gaat momenteel voor een aanvullende master in ondernemerschap (HEC-Entrepreneurs) aan HEC Luik. Met het VentureLab in Luik als mentor is hij de bedenker van het project 'Une bière, deux tartines' ('Eén pils, twee boterhammen!').

'Une bière, deux tartines' heeft als doel draf uit regionale brouwerijen te valoriseren in menselijke voeding. Met de productie van drafmeel wordt het voedings- en smaakpotentieel van dit brouwerijafval voluit benut en is een alternatief beschikbaar voor klassiek meel.

Drafmeel, dat veel vezels en eiwitten en weinig suikers bevat, is vandaag een lokaal en circulair alternatief voor klassiek meel. Toch wordt de vochtige en warme draf momenteel weinig verwerkt in menselijke voeding, omdat de valorisatie onmiddellijk moet gebeuren. Dankzij het droogproces dat 'Une bière, deux tartines' heeft ontwikkeld, wordt het niet alleen mogelijk de draf te bewaren als meel, maar ook hem volgens circulaire principes te verwerken in talrijke nevenproducten zoals brood en pasta's.

Pierre-Yves: "Als jarenlang amateurbrouwer heb ik het altijd triest gevonden dat ik na het brouwen mijn draf moest weggooien! Mijn opleiding in ondernemerschap was de perfecte gelegenheid om mijn passie voor het brouwen te combineren met het zoeken van bedrijfsmatige oplossingen voor de valorisatie van dat regionale brouwafval. Dankzij deze beurs kan ik het dehydratatieproces verfijnen om het milieuvriendelijker te maken, en prototypes van nevenproducten op basis van drafmeel ontwikkelen."

Une bière, deux tartines ! ontvangt een beurs van € 2000.

Marilys Tran The Tri, onlangs afgestudeerd als master in industrieel ontwerp aan La Cambre en momenteel begeleid door greenlab.brussels, is initiatiefneemster van het Scobee-project.

Om de koolstofvoetafdruk van zijn producten zo klein mogelijk te houden, werkt Scobee met micro-organismen die cellulose kunnen aanmaken. Scobee innoveert namelijk met een nieuw proces voor de productie van bacteriële cellulose dat voordeliger en milieuvriendelijker is dan de bestaande processen. Anders dan bij kunststof en papier vergt de productie van dit polymeer zeer weinig energie en breekt het na gebruik snel af tot compost.

Bij de fabricage worden bovendien lokale afvalstoffen, afvalwater van brouwerijen en brouwresiduen gebruikt om een lokale en circulaire economie te bevorderen. Het project wil een Belgisch ecosysteem rond dit nieuwe materiaal opbouwen, via een samenwerkingsverband met diverse lokale spelers, brouwerijen en bedrijven. Zo wilt Marilys komen tot een duurzamer productie- en distributiemodel. Uit dit initiatief kunnen bovendien nieuwsoortige beroepen ontstaan. Scobee zou bestaan uit farmers die als landbouwers de verpakkingen van de toekomst telen.

Marylis: "Als industrieel ontwerper ben ik me bewust van de enorme voetafdruk van ons huidige productiemodel, van de uitputting van de natuurlijke rijkdommen en van de milieuverontreiniging. Daarom wil ik aan de ecologische transitie deelnemen door mijn competenties in te zetten voor een project dat het milieu ten goede komt. Het Scobee-initiatief gaat een cruciale uitdaging aan: hoe weren we kunststoffen uit wegwerpverpakkingen? De beurs die me werd toegekend, zal dienen voor de uitvoering van mijn prototypingplan: enerzijds om de tests van het materiaal te financieren, zodat het aan de marktvoorschriften kan voldoen, anderzijds voor de aankoop van materiaal om het productieproces te testen in realistische omstandigheden die aanleunen bij de serieproductie."

Scobee ontvangt een beurs van € 5000.

Voyez comment la Fondation soutient les jeunes et leurs idées ou initiatives à 360°, découvrez-les ici en images :

Rationner l’alimentation : une piste à suivre face à la multiplication des défis environnementaux ?

Le changement climatique, mais aussi l’érosion de la biodiversité, la raréfaction de l’eau potable et la pollution des sols font peser de lourdes hypothèques sur la sécurité alimentaire. Le rationnement peut-il être une solution ? Le travail de Lara Vanderstichelen tente de répondre à cette question. L’auteure analyse d’abord cinq politiques – anciennes ou contemporaines – de rationnement alimentaire, mettant en évidence leurs points faibles récurrents. Dans une approche résolument prospective, elle imagine ensuite trois modèles possibles de rationnement pour l’avenir, en s’inspirant de quatre dispositifs récents de contrôle de la consommation de carbone à des fins environnementales. Elle en expose les principales limites (juridiques, économiques, politiques) dans une société d’abondance. Les obstacles culturels (la représentation des contraintes, notamment environnementales) ne sont pas oubliés, amenant l’auteure à rappeler les liens étroits entre les notions de rationnement et de solidarité.

> A télécharger : Mémoire Lara Vanderstichelen (PDF)

Casser les clichés sur les groupes sociaux défavorisés dans les discours sur l’alimentation durable

Le travail d’Emy Scheer s’intéresse aux pratiques et aux représentations des publics précarisés vis-à-vis de l’alimentation durable. Il prend racine dans un stage chez Espace Environnement asbl mené dans la foulée d’un projet européen d’éducation permanente (AD-In). Ce mémoire revisite trois grands aspects de l’alimentation durable (le bio, le local et de saison) de même que les thèmes du gaspillage et de la consommation de viande, mais avec l’originalité de se placer du point de vue d’un public précarisé, rarement considéré par les discours écologistes classiques. Menée par entretiens compréhensifs, cette étude a permis d’identifier l’existence effective de pratiques durables, bien que celles-ci soient généralement masquées par des discours plus pragmatiques et personnels (goût, santé, économie…). Plus largement, ce travail plaide en faveur d’une vision plus inclusive consistant à « dés-invisibiliser » le public précaire des discours sur l’alimentation durable et à le faire sortir du stéréotype de public « non éduqué » sur cette thématique.

> A télécharger : Mémoire Emy Scheer (PDF)