Voeding

De Lochting organiseert een duurzame tewerkstelling voor mensen die, tijdelijk of blijvend, moeilijk aansluiting vinden op de reguliere arbeidsmarkt. Dit doen ze met een overtuigde ecologische insteek, door op grote schaal biologische groenten te produceren en verpakken en door ecologisch onderhoud van leefomgeving. De Lochting voorziet begeleiding en ondersteuning op maat, wat de kansen op maatschappelijk zinvol werk zichtbaar verhoogt, ook op lange termijn. Bovendien is ze trots op haar vlotte service en klantgerichtheid. Kortom, het bedrijf blinkt uit in het bewaren van een evenwicht tussen mens, natuur en ondernemerschap. 

De levensboom

Het idee voor De Lochting ontstond in 1992, als antwoord op de prangende vraag naar “jobs-op-maat”. In de jaren erop kreeg het steeds meer vorm en in 1997 volgde de officiële oprichting van de vzw. Sindsdien is het bedrijf aanzienlijk gegroeid en geëvolueerd. Anno 2017 telt De Lochting 163 medewerkers, bouwde het partnerschappen uit met een 15-tal bio-boeren, teelt en levert het op grote schaal groenten en fruit en ontwikkelde het een indrukwekkende groendienst. Zodoende biedt het een passend antwoord op de blijvende vraag naar aangepaste jobs, de groeiende vraag naar bio-voeding en de uitgesproken vraag naar meer groen. En ze zitten niet stil. “We zien ons evolueren naar een netwerkbedrijf, waarin we inspirator kunnen zijn” zegt Luc Maertens, een van de twee directeurs van De Lochting. “We gaan op zoek naar nieuwe partners en streven naar een open samenwerking, die uitgaat van elk zijn sterktes en een win-win oplevert.” Zo levert De Lochting nu al de wortels van haar biologisch witloof aan een melkveehouder die wil overschakelen op de productie van bio-melk.

De keten

De Lochting teelt groenten met respect voor mens en milieu. Zowel de zelfgekweekte groenten als de groenten en droogwaren van andere bio-producenten krijgen er een ecologisch verantwoorde verpakking. Verder levert het groentepakketten en fruitmanden voor particulieren, scholen en bedrijven. De Lochting is met andere woorden actief binnen de verschillende schakels van de voedselketen (productie, verwerking, verpakking, distributie). Dit korte-keten-model brengt een grote transparantie met zich mee die zowel door klanten als medewerkers sterk geapprecieerd wordt. Daarnaast biedt het bedrijf ecologisch groenonderhoud en duurzaam groenaanleg, van maaien en snoeien, tot bomen planten en het plaatsen van omheindingen. Ten slotte kan je beroep doen op De Lochting voor ecologisch onderhoud van grafmonumenten of voor de strijd tegen zwerfvuil. Tijdens deze brede waaier aan activiteiten, kunnen de medewerkers rekenen op ervaren begeleiders en een aangepaste opleiding.

ROOF FOOD is een Gents stadslandbouwproject dat mensen dichter bij ecologische voeding én bij elkaar wil brengen. Bovenop het bedrijvencentrum De Punt schuilt sinds 2016 een tuin van 500 vierkante meter waar naar hartenlust gezaaid, gekweekt en geoogst wordt. De opbrengst wordt in hun eigen keuken verwerkt tot gezonde vegetarische maaltijden voor bedrijven, evenementen en dakdiners. Bovendien zorgt een groendak voor water- en luchtzuivering van de leefomgeving en draagt het bij aan de biodiversiteit in de stad. Om ook anderen te inspireren, organiseert ROOF FOOD teambuildingactiviteiten, lezingen en infosessies. Het jonge bedrijf bewijst dat een alternatief businessmodel ook winstgevend kan zijn.

Duurzame dakschotels

De eerste voorbereidingen voor het opzetten van de daktuin trof Sabien Windels in 2014. Het jaar erop kreeg het cateringverhaal vorm dankzij de samenwerking met Nine Van Belle, mede-zaakvoerster. Sindsdien bereidt ROOF FOOD gezonde vegetarische dakschotels voor bedrijven, geleverd per fiets, ecologisch verantwoorde catering voor evenementen en sinds 2017 dakdiners op warme zomeravonden. De gerechten bestaan voor 90% uit biologische ingrediënten, geteeld op eigen dak en door boeren uit de streek. De seizoensgebonden lunches worden aangeboden in herbruikbare verpakkingen die achteraf weer worden opgehaald. Zodoende spaart het initiatief jaarlijks heel wat CO2 en afval uit. “We streven naar een zo groot mogelijke impact, maar zonder onze unieke identiteit uit het oog te verliezen” aldus Sabien. Door te werken “van zaad tot bord” gaan Sabien en haar collega’s in tegen het model waarin ieder bedrijf zich in één schakel van de keten specialiseert.

Teambuilding

Daarnaast organiseert ROOF FOOD dynamische activiteiten rond tuinieren, koken, natuur en creativiteit. Zo kan je met je collega’s zelf aan de slag in de dakmoestuin of knutsel je samen een moestuinbak in elkaar voor op de eigen werkplaats. ROOF FOOD bereikt zo een brede waaier aan organisaties want naast bedrijven vind je ook vzw’s of scholen op hun dak. “We vinden het belangrijk om heel verbindend te werken, we krijgen appreciatie uit veel verschillende hoeken”.

In het verschiet

ROOF FOOD is een coöperatieve vennootschap, zo plukken alle werknemers mee de vruchten van dit succesvolle project. Midden 2017 telt de vennootschap vier werknemers die hulp krijgen van enkele freelancers, studenten en vrijwilligers. Middels partnerschappen met sociale tewerkstellingsplaatsen, wil ze op termijn ook kansen geven aan mensen die buiten het reguliere arbeidscircuit vallen. In samenwerking met Human Districts, een coöperatie die sinds 2017 een duurzaam woonmodel lanceert in Vlaanderen, hoopt ROOF FOOD mee vorm te geven aan de stad van morgen. Wanneer de organisatie er klaar voor is, zouden Sabien en haar collega’s ook graag in andere steden zelfstandige ROOF FOOD-vestigingen willen zien oprijzen. Door middel van co-creatie en intensieve uitwisseling kunnen deze dan samen verder groeien.

La via campesina: un acteur international de poids vers la souveraineté alimentaire et une nouvelle forme de gouvernance mondiale.

La thèse de Priscilla Claeys est consacrée à La Via Campesina, réseau transnational de mouvements paysans rassemblant quelque 200 millions de petits agriculteurs au sein de 70 pays. Outre ses aspects conceptuels, le travail a consisté à mener plus de 110 entretiens et à participer à une soixantaine de réunions dans 13 pays de différents continents. Priscilla Claeys a étudié pourquoi et comment ce mouvement utilise les droits humains dans sa lutte pour la souveraineté alimentaire. Elle a analysé la lutte des paysans en faveur de la reconnaissance de nouveaux droits (à la terre, à la biodiversité, aux semences, ...). Elle a démontré que les mouvements paysans dépassent « le paradoxe de l’institutionnalisation », c’est-à-dire le risque de voir les droits perdre leur potentiel subversif et mobilisateur lorsqu’ils sont mis en oeuvre par les pouvoirs étatiques. Sa conclusion est qu’en cherchant à redéfinir les droits humains, la Via Campesina invite à un débat public sur l’avenir de la paysannerie mondiale et, plus largement encore, sur l’allocation des ressources naturelles.

L'économie circulaire dans l'agro-alimentaire: quel avenir en Belgique au-delà des success stories?

Le thème de l’économie circulaire envahit de plus en plus l’espace public et le débat sociétal, s’appuyant sur de nombreuses "histoires à succès". Cette présence massive contraste avec le peu de recherches académiques en la matière, particulièrement dans le domaine agro-alimentaire. Philippine de Radiguès a questionné la durabilité et la réplicabilité des chaînes de production circulaire de ce secteur en Belgique. Sur la base d’une vingtaine de rencontres avec des acteurs très variés, représentant des entreprises de taille, nature et histoire très diverses, elle a identifié les principales opportunités et limites à l’expansion de l’économie circulaire. Parmi ces limites, la récurrence d’obstacles techniques, le flou juridique et réglementaire frappant les notions de "déchets" et de "coproduits" et la difficulté de s’étendre au-delà des marchés de niche. Ces difficultés frappent davantage les initiatives récentes, innovant dans de nouveaux produits et secteurs, que les entreprises qui pratiquent de longue date des formes d’économie circulaire sans être nécessairement identifiées comme telles.

La protection de la ressource "eau" en Europe: une source d'inspiration pour la création d'un droit de l'homme à l'alimentation saine.

Le travail de Saba Parsa part de deux constats. Primo, les aliments transformés représentent près de 75 % des ventes alimentaires dans le monde et participent lourdement aux maladies non-transmissibles (obésité, diabète, hypertension, etc.). Secundo, la Cour européenne des Droits de l’homme ne reconnaît pas le droit à l’alimentation ni – a fortiori – le droit à l’alimentation saine. Saba Parsa a donc tenté d’établir la justiciabilité du droit à l’alimentation saine devant la juridiction strasbourgeoise en s’inspirant de sa jurisprudence relative au droit à l’eau. Situé à l’articulation du droit de l’environnement et du droit à la santé et porté par une logique « droit de l’hommiste », son travail fait écho à la popularité croissante de la notion de souveraineté alimentaire dans la société civile. En établissant les bases de la juridicité du droit à l’alimentation saine, sa recherche contribue également à questionner la responsabilité des États en la matière, tout en responsabilisant les multinationales du secteur agro-alimentaire.

La Cuisine des Champs is een tiental jaar geleden gegroeid uit TCO Services. In 2005 lanceerde TCO een project in verband met gezonde en duurzame voeding in scholen. Het debat over de kwaliteit van gerechten uit een grootkeuken kreeg veel bijval. Er was duidelijk nood aan een alternatief voor kantinemaaltijden die door velen als ’junkfood’ werden beschouwd. En zo ontstond het project van een veld-grootkeuken.

Het project is eenvoudig: een faciliteit bouwen waar lokale producten en grondstoffen konden worden verwerkt, om er lekkere maaltijden mee te bereiden en ze aan voordelige prijzen te leveren.

Een tweede opzet van het project was te voorzien in de specifieke behoeften van kwaliteitsmaaltijden in crèches.

Het project legde eerst de nadruk op gezonde voeding en vervolgens op biologische en duurzame maaltijden. Zo kwam men tot een globale aanpak omtrent duurzame voeding.

Om dit traject te verwezenlijken moest men transversaal werken, waarbij de kwalitatieve en biologische aspecten op de eerste plaats kwamen, maar waar ook het milieu-, sociaal en economisch effect van de activiteiten werden georganiseerd volgens de duurzaamheidsprincipes. Het voornaamste obstakel voor dit project was het vinden van bevoorradingsoplossingen met korte ketens: telers of bevoorradingsketens vinden die in de behoeftes van een grootkeuken konden voorzien, was moeilijk. Zulke ketens bestaan wel degelijk maar ze verbinden enkel lokale telers met biomanden of winkels: geen van deze bevoorradingsketens beantwoordt dus aan de specifieke behoeftes van de grootkeuken.

Uit deze tekortkoming ontstond het project om een keuken echt in het midden van de velden te bouwen: we staan fysisch dichter bij de leveranciers én kunnen onmiddellijk de ruwe groenten verwerken.

De keuken werd in Fernelmont gebouwd, in het midden van de velden, maar ook met een industriezone in de buurt. Ze is dus strategisch gevestigd in hartje Wallonië. Dit is praktisch voor leveringen, zowel van de leveranciers als van de grootkeuken naar de instellingen. Momenteel blijft het een uitdaging om de geschikte telers te vinden. Het project wil zelf zijn eigen bevoorradingsketens met korte ketens ontwikkelen.

La Cuisine des Champs biedt telers de gelegenheid producten te verkopen die ze binnen traditionele ketens niet kunnen afzetten: groenten met een niet-uniforme grootte en onverkochte groenten of productie-overschotten die allemaal onvermijdelijk zijn wanneer bijvoorbeeld alle tomaten tegelijk rijp worden. La Cuisine des Champs deze dan tot sauzen verwerken om ze later aan maaltijden toe te voegen.

La Cuisine des Champs is een grootkeuken die werkt met lokale producten en met voedseloverschotten via de korte bevoorradingsketens en vervolgens kwaliteitsmaaltijden levert aan instellingen, zoals scholen of crèches.

De coöperatie maakt deel uit van de Luikse Voedselketen, brengt ruim 300 coöperanten samen en staat in voor korte bevoorradingsketens. Zo voorzien zij zichzelf van kwaliteitsvoeding. Het project steunt daarbij kleine ecologische telers die al dan niet afkomstig zijn uit het landbouwvak. De Compagnons de la Terre begeleiden ook traditionele landbouwers bij hun ecologische overgang.

In 2012 kocht een privé-koper (hij was geen professionele landbouwer) een bio-boerderij van 50 hectare. Door de schaarste aan landbouwpercelen, organiseerden de privé-koper en zelfstandige groentetelers van het Agentschap voor lokale ontwikkeling van Comblain-au-Pont zich om een gezamenlijk project van biologische landbouw uit te bouwen.

Niet lang daarna sloten andere zelfstandige telers en grondeigenaars zich aan bij de coöperatie. Deze samenvoeging leidde tot de ontwikkeling van een sociaal organisatiemodel voor telers en tot een grondig debat over het bestuur ervan. Honderden personen mobiliseerden zich voor een diepgaande hervorming van het Luikse voedingssysteem en 42 oprichters bouwden een nieuwe agro-ecologische productiesite uit in Mortier.

De coöperatie is geen koepel die topdown telers verenigt, maar wil een kennis- en administratief centrum zijn ten dienste van de landbouwers. Zo stelt ze contracten op voor zelfstandige telers en groepeert ze materiaal en andere middelen om die dan zo effectief mogelijk in te zetten.

Les Compagnons de la Terre wordt grotendeels door sociaal spaargeld mogelijk gemaakt. Het geld dient vooral om te investeren in grond en materiaal. Het systeem levert winstmarges op die de uitgaven van de exploitatie ruim dekken.
De coöperatie heeft een sociaal doel. Ze mikt op de creatie van een twintigtal duurzame jobs voor personen die zich sociaal en professioneel willen integreren in de samenleving. Een ander streefdoel is om in de voedingsbehoeftes van ongeveer 1000 Luikse gezinnen te kunnen voorzien.